عملکرد اقتصادی کشور در نیم قرن اخیر غیرقابل دفاعه؛ چه از نظر رشد اقتصادی، چه از نظر عدالت اقتصادی، و چه از نظر تورمی
عملکرد اقتصادی کشور در نیم قرن اخیر غیرقابل دفاعه؛ چه از نظر رشد اقتصادی، چه از نظر عدالت اقتصادی، و چه از نظر تورمی. شرایط نامطلوب اقتصادی، بیش از اونکه نتیجه سیاستگذاریهای غلط بوده باشه، نتیجه تکرار چند باره اون سیاستهاست.
اصلاح اخیر دولت در بازار بنزین، یک نمونه از سیاستگذاری‌ست که اشتباهات گذشته در اون تکرار شده. در اقتصادی با بیش از ۲۵٪ رشد سالانه نقدینگی، افزایش قیمت بنزین غیرقابل اجتنابه. افزایش قیمت هفته گذشته هم به خودی خود اشتباه نبود، اما نحوه افزایش قیمت اشتباه بود. بطور مشخص، شش اشتباه تکراری در اون سیاست دیده میشه:
1️⃣ پشتوانه یارانه سوخت، نفت ملیه. هیچ یک از ما حقی بیش از دیگران بر این نفت نداریم. در گذشته، همواره یارانه در قیمت بنزین پنهان می‌شد و سهمیه بنزین به خودرو تعلق می‌گرفت، یعنی به خودرودارها حق بیشتری می‌دادیم. از اونجا که بیش از نیمی از خانوارها خودرو ندارند، و عموما هم در دهک‌های فقیرتر قرار دارند، این سیاست باعث تشدید فقر در دهک‌های فقیر می‌شد. اگر از این اشتباه درس گرفته بودیم، اینبار کل یارانه رو نقدا بین مردم توزیع می‌کردیم، تا نیمه فقیر جامعه یارانه‌ای هم اندازه نیمه ثروتمند دریافت کنه.
2️⃣ اقتصادی با رشد بالای نقدینگی، و متعاقبا تورم بالا داریم. لذا قدرت خرید یارانه ثابت، به مرور کم میشه. یارانه ثابت، یکی از اشتباهات طرح هدفمندسازی یارانه‌ها بود. اشتباهی که اگر ازش درس گرفته بودیم، بجای یارانه ثابت، اینبار یارانه‌ای شناور متناسب با تورم، تعیین می‌کردیم تا با گذشت زمان، به معیشت مردم فشار نیاد.
3️⃣ هدفمندسازی یارانه‌ها، ایده قابل دفاعی بود که بخاطر اجرای غلط در دولت دهم، به یک بحران تورمی منجر شد. یکی از اشتباهات در اجرای اون، تراز نکردن یارانه توزیعی با عواید حاصل از اصلاح قیمت‌ها بود. دولت متعهد به پرداخت یارانه‌ای ثابت شد، اما عواید حاصل از اصلاح قیمت‌ها کفاف پرداخت اون میزان یارانه رو نمی‌داد. لذا فشار یارانه‌ها به بودجه منتقل شد، که نهایتا به تورم و تشدید اختلاف طبقاتی منجر شد. باید از این اشتباه درس می‌گرفتیم و این بار یارانه نقدی رو به شکل تابعی از عواید اصلاح قیمت تعریف می‌کردیم.
4️⃣ وقتی قیمت ثابتی برای بنزین تعیین میشه، رشد سریع نقدینگی و تورم بالا باعث میشه در طول زمان، بنزین نسبت به چیزهای دیگه ارزون و مجددا یارانه‌ای بشه. به جای تعیین یک قیمت ثابت برای بنزین، مناسبتره که یک ساز و کار کشف قیمت طراحی بشه تا قیمت بنزین، تعادلی و خود-اصلاح باشه. تعیین قیمت ثابت بنزین، اشتباهیه که در نیم قرن گذشته، نوزده بار تکرار کرده‌ایم؛ و هر بار مجلس و دولت زمان و توان بسیاری صرف تعیین این قیمت ثابت کرده‌اند.
5️⃣ از سال ۱۳۴۳ تا حالا، بارها قیمت بنزین رو جهشی افزایش دادیم، و عوارض اجتماعیش رو هم دیدیم. هر بار دیدیم که شوک دادن به اقتصاد اشتباه بود، اما مجددا این اشتباه رو تکرار کردیم. بهتر بود دولت بجای غافلگیر کردن مردم در نیمه شب پنجشنبه، اصلاح قیمت بنزین رو تدریجی و پیش بینی پذیر می‌کرد.
6️⃣ دو ساله که کارشناسان متعددی در مرکز بررسی‌های استراتژیک، مرکز پژوهشهای مجلس، دانشگاه‌ها، و اندیشکده‌ها، زمان بسیاری را صرف آسیب‌شناسی اقدامات گذشته، درس گرفتن از اون اشتباهات، و طراحی سیاستهای مناسب برای بازار انرژی کرده‌اند. اما دولت بی اعتنا به مطالعات کارشناسی، دو نرخ ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان رو تصویب کرده. بی‌اعتنایی به مطالعات کارشناسی و تصویب سیاستهای خلق‌الساعه، تکراری‌ترین اشتباه در سیاستگذاریهای اقتصادی کشور بوده و هست.
برای بهبود عملکرد اقتصاد کشور، لازم نیست سیاستگذاری اشتباه نکنیم، بلکه فقط کافیه با درس گرفتن از گذشته، سیاستهای اشتباه رو تکرار نکنیم. علیرغم اینکه دولت کنونی منتقد عملکرد دولت دهم بود، اما از اشتباهات اون دولت درس نگرفته، و باز همون مسیر سیاستگذاری رو طی می‌کنه، حتی بدتر.
علیرغم همه کاستی‌های طرح دولت برای بازار بنزین، در حال حاضر، بهترین اقدام رفع اشکالات این طرحه.
بهرنگ کمالی: دکترای اقتصاد دانشگاه پنسیلوانیا، استاد دانشگاه خاتم.
محمد ماشین‌چیان: پژوهشگر اقتصادی و فعال رسانه
پویا ناظران: دکترای اقتصاد دانشگاه ایالتی اوهایو
صوتی https://t.me/Economics_and_Finance/806
by via لینکستان | لینک‌های جذاب!
اصلاح اخیر دولت در بازار بنزین، یک نمونه از سیاستگذاری‌ست که اشتباهات گذشته در اون تکرار شده. در اقتصادی با بیش از ۲۵٪ رشد سالانه نقدینگی، افزایش قیمت بنزین غیرقابل اجتنابه. افزایش قیمت هفته گذشته هم به خودی خود اشتباه نبود، اما نحوه افزایش قیمت اشتباه بود. بطور مشخص، شش اشتباه تکراری در اون سیاست دیده میشه:
1️⃣ پشتوانه یارانه سوخت، نفت ملیه. هیچ یک از ما حقی بیش از دیگران بر این نفت نداریم. در گذشته، همواره یارانه در قیمت بنزین پنهان می‌شد و سهمیه بنزین به خودرو تعلق می‌گرفت، یعنی به خودرودارها حق بیشتری می‌دادیم. از اونجا که بیش از نیمی از خانوارها خودرو ندارند، و عموما هم در دهک‌های فقیرتر قرار دارند، این سیاست باعث تشدید فقر در دهک‌های فقیر می‌شد. اگر از این اشتباه درس گرفته بودیم، اینبار کل یارانه رو نقدا بین مردم توزیع می‌کردیم، تا نیمه فقیر جامعه یارانه‌ای هم اندازه نیمه ثروتمند دریافت کنه.
2️⃣ اقتصادی با رشد بالای نقدینگی، و متعاقبا تورم بالا داریم. لذا قدرت خرید یارانه ثابت، به مرور کم میشه. یارانه ثابت، یکی از اشتباهات طرح هدفمندسازی یارانه‌ها بود. اشتباهی که اگر ازش درس گرفته بودیم، بجای یارانه ثابت، اینبار یارانه‌ای شناور متناسب با تورم، تعیین می‌کردیم تا با گذشت زمان، به معیشت مردم فشار نیاد.
3️⃣ هدفمندسازی یارانه‌ها، ایده قابل دفاعی بود که بخاطر اجرای غلط در دولت دهم، به یک بحران تورمی منجر شد. یکی از اشتباهات در اجرای اون، تراز نکردن یارانه توزیعی با عواید حاصل از اصلاح قیمت‌ها بود. دولت متعهد به پرداخت یارانه‌ای ثابت شد، اما عواید حاصل از اصلاح قیمت‌ها کفاف پرداخت اون میزان یارانه رو نمی‌داد. لذا فشار یارانه‌ها به بودجه منتقل شد، که نهایتا به تورم و تشدید اختلاف طبقاتی منجر شد. باید از این اشتباه درس می‌گرفتیم و این بار یارانه نقدی رو به شکل تابعی از عواید اصلاح قیمت تعریف می‌کردیم.
4️⃣ وقتی قیمت ثابتی برای بنزین تعیین میشه، رشد سریع نقدینگی و تورم بالا باعث میشه در طول زمان، بنزین نسبت به چیزهای دیگه ارزون و مجددا یارانه‌ای بشه. به جای تعیین یک قیمت ثابت برای بنزین، مناسبتره که یک ساز و کار کشف قیمت طراحی بشه تا قیمت بنزین، تعادلی و خود-اصلاح باشه. تعیین قیمت ثابت بنزین، اشتباهیه که در نیم قرن گذشته، نوزده بار تکرار کرده‌ایم؛ و هر بار مجلس و دولت زمان و توان بسیاری صرف تعیین این قیمت ثابت کرده‌اند.
5️⃣ از سال ۱۳۴۳ تا حالا، بارها قیمت بنزین رو جهشی افزایش دادیم، و عوارض اجتماعیش رو هم دیدیم. هر بار دیدیم که شوک دادن به اقتصاد اشتباه بود، اما مجددا این اشتباه رو تکرار کردیم. بهتر بود دولت بجای غافلگیر کردن مردم در نیمه شب پنجشنبه، اصلاح قیمت بنزین رو تدریجی و پیش بینی پذیر می‌کرد.
6️⃣ دو ساله که کارشناسان متعددی در مرکز بررسی‌های استراتژیک، مرکز پژوهشهای مجلس، دانشگاه‌ها، و اندیشکده‌ها، زمان بسیاری را صرف آسیب‌شناسی اقدامات گذشته، درس گرفتن از اون اشتباهات، و طراحی سیاستهای مناسب برای بازار انرژی کرده‌اند. اما دولت بی اعتنا به مطالعات کارشناسی، دو نرخ ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان رو تصویب کرده. بی‌اعتنایی به مطالعات کارشناسی و تصویب سیاستهای خلق‌الساعه، تکراری‌ترین اشتباه در سیاستگذاریهای اقتصادی کشور بوده و هست.
برای بهبود عملکرد اقتصاد کشور، لازم نیست سیاستگذاری اشتباه نکنیم، بلکه فقط کافیه با درس گرفتن از گذشته، سیاستهای اشتباه رو تکرار نکنیم. علیرغم اینکه دولت کنونی منتقد عملکرد دولت دهم بود، اما از اشتباهات اون دولت درس نگرفته، و باز همون مسیر سیاستگذاری رو طی می‌کنه، حتی بدتر.
علیرغم همه کاستی‌های طرح دولت برای بازار بنزین، در حال حاضر، بهترین اقدام رفع اشکالات این طرحه.
بهرنگ کمالی: دکترای اقتصاد دانشگاه پنسیلوانیا، استاد دانشگاه خاتم.
محمد ماشین‌چیان: پژوهشگر اقتصادی و فعال رسانه
پویا ناظران: دکترای اقتصاد دانشگاه ایالتی اوهایو
صوتی https://t.me/Economics_and_Finance/806
by via لینکستان | لینک‌های جذاب!
نظرات
ارسال یک نظر